Ξηροφθαλμία

Ξηροφθαλμία είναι η κατάσταση εκείνη στην οποία δεν υπάρχει επαρκής ποσότητα ή ποιότητα δακρύων για την λίπανση της οφθαλμικής επιφάνειας.

Τα δάκρυα είναι απαραίτητα για τη διατήρηση της υγείας της επιφάνειας του ματιού αλλά και για την διασφάλιση καθαρής όρασης. Η ξηροφθαλμία είναι ένα συνηθισμένο και συχνά χρόνιο πρόβλημα, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερους ενήλικες. Είναι επίσης πιο συχνή στις γυναίκες.

Σε κάθε ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων, τα δάκρυα απλώνονται στην πρόσθια επιφάνεια του ματιού, στον κερατοειδή χιτώνα, παρέχοντας λίπανση, μειώνοντας τον κίνδυνο μόλυνσης των ματιών, απομακρύνοντας ξένες ουσίες από το μάτι και διατηρώντας την επιφάνεια των ματιών λεία και καθαρή. Τα δάκρυα στη συνέχεια καταλήγουν σε μικρούς αγωγούς αποστράγγισης στις εσωτερικές γωνίες των βλεφάρων (δακρυϊκά σημεία) και από εκεί διοχετεύονται στο πίσω μέρος της μύτης. Ξηροφθαλμία μπορεί να προκύψει όταν η παραγωγή και η αποχέτευση των δακρύων δεν βρίσκονται σε ισορροπία.

Τα άτομα με ξηροφθαλμία είτε (α) δεν παράγουν αρκετά δάκρυα είτε (β) τα δάκρυα τους είναι κακής ποιότητας.

Ανεπαρκής ποσότητα δακρύων. Τα δάκρυα παράγονται από διάφορους αδένες μέσα στα βλέφαρα και στην επιφάνεια του ματιού. Η παραγωγή δακρύων τείνει να μειώνεται με την ηλικία, με διάφορες ιατρικές παθήσεις ή ως παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων. Περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως ο αέρας και το ξηρό κλίμα, μπορούν επίσης να μειώσουν τον όγκο των δακρύων λόγω της αυξημένης εξάτμισής τους. Όταν η κανονική ποσότητα της παραγωγής δακρύων μειώνεται, μπορεί να αναπτυχθούν συμπτώματα ξηροφθαλμίας.

Κακή ποιότητα των δακρύων. Τα δάκρυα (δακρυϊκό φιλμ) αποτελούνται από τρία στρώματα: λιπιδίων, νερού και βλέννας.
Κάθε συστατικό προστατεύει και θρέφει την μπροστινή επιφάνεια του ματιού. Ένα λείο, επιφανειακό στρώμα λιπιδίων βοηθά στην αποφυγή της εξάτμισης του υδάτινου στοιχείου των δακρύων, ενώ το βλεννώδες στρώμα απλώνει τα δάκρυα ομοιόμορφα πάνω στην επιφάνεια του ματιού. Αν τα δάκρυα εξατμιστούν πολύ γρήγορα ή δεν εξαπλωθούν ομοιόμορφα πάνω στον κερατοειδή λόγω ελλείψεων σε κάποια από τις στιβάδες δακρύων, μπορεί να εκδηλωθούν συμπτώματα ξηροφθαλμίας.

Η πιο συνηθισμένη μορφή ξηροφθαλμίας εμφανίζεται όταν το υδάτινο στοιχείο των δακρύων είναι ανεπαρκές. Αυτή η κατάσταση, που ονομάζεται ξηρά κερατοεπιπεφυκίτιδα (sicca), αναφέρεται επίσης ως σύνδρομο ξηροφθαλμίας. Τα άτομα με ξηροφθαλμία μπορεί να βιώσουν ερεθισμένα μάτια, αίσθημα άμμου, κνησμό ή κάψιμο στα μάτια, ένα αίσθημα ξένου σώματος στα μάτια τους, υπερβολική δακρύρροια και θολή όραση. Προχωρημένη ξηροφθαλμία μπορεί να προκαλέσει βλάβη στην επιφάνεια του ματιού και να επηρεάσει την όραση.

Image
Τι προκαλεί την ξηροφθαλμία;
Η ξηροφθαλμία μπορεί να αναπτυχθεί για πολλούς λόγους, όπως:
  • Ηλικία. Η ξηροφθαλμία αποτελεί μέρος της φυσικής διαδικασίας γήρανσης. Η πλειοψηφία των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών έχει κάποια συμπτώματα ξηροφθαλμίας.
  • Φύλο. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν ξηροφθαλμία λόγω ορμονικών αλλαγών που προκαλούνται από την εγκυμοσύνη, τη χρήση αντισυλληπτικών και την εμμηνόπαυση.
  • Φάρμακα. Ορισμένα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των αντιισταμινικών, αποσυμφορητικών, φάρμακα για την αρτηριακή πίεση και αντικαταθλιπτικά, μπορούν να μειώσουν την παραγωγή δακρύων (για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα φάρμακα που μπορούν να προκαλέσουν ξηροφθαλμία μπορείτε να ανατρέξετε εδώ).
  • Ιατρικές συνθήκες. Τα άτομα με ρευματοειδή αρθρίτιδα, διαβήτη και προβλήματα του θυρεοειδή είναι πιο πιθανό να έχουν συμπτώματα ξηροφθαλμίας. Επίσης, προβλήματα με φλεγμονές των βλεφάρων (βλεφαρίτιδα), φλεγμονή των επιφανειών του ματιού, εντρόπιο ή εκτρόπιο των βλεφάρων μπορεί να προκαλέσουν την ανάπτυξη ξηρών ματιών.
  • Περιβαλλοντικές συνθήκες. Η έκθεση σε καπνό, αέρα και ξηρό κλίμα ή χρήση κλιματιστικών, μπορεί να αυξήσει την εξάτμιση των δακρύων με αποτέλεσμα συμπτώματα ξηροφθαλμίας. Το μη τακτικό ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων, όπως όταν κοιτάζετε σε οθόνη υπολογιστή για μεγάλες χρονικές περιόδους, μπορεί επίσης να συμβάλει στην ξηρότητα των ματιών.
  • Άλλοι παράγοντες. Η μακροχρόνια χρήση φακών επαφής μπορεί επίσης να αποτελέσει παράγοντα για την ανάπτυξη ξηρών ματιών. Οι διαθλαστικές χειρουργικές επεμβάσεις στα μάτια, όπως η LASIK, μπορούν να μειώσουν προσωρινά την παραγωγή δακρύων και να συνεισφέρουν στην ξηροφθαλμία.